Συνεργεία καθαριότητας στο Παλιό Ρέθυμνο

Συνεργεία καθαριότητας στο Παλιό Ρέθυμνο
Κωστή Ηλ. Παπαδάκη
http://ret-anadromes.blogspot.com

    Στο παλιό Ρέθυμνο, των αρχών τού 20ού αιώνα, οι δρόμοι ήταν όλοι στενοί και καλντερίμια. Δεν μπορούσε να κυκλοφορήσει ρόδα. Όλη η συγκοινωνία γινόταν με άλογα και γαϊδουράκια. Τα σκουπίδια τής πόλης πετιόντουσαν στη θάλασσα. Τα δε σοκάκια μύριζαν άσχημα, διότι σε πολλά απόμερα μέρη «ανακουφίζονταν» οι διαβάτες. Εξάλλου, στον Πλάτανο υπήρχε και στενάκι, που, για τον λόγο αυτόν, ονομαζόταν «Κατουρλοσόκακο» (επίσημα, πάντως, οδός «Σκότους», οπότε, σύμφωνα και με την ονομασία του, βοηθούσε στον σκοπό αυτόν).
    Μεγάλο πρόβλημα ήταν και τα βυρσοδεψεία στα ανατολικά και δυτικά τής πόλης, που εξέπεμπαν μολυσματικές αναθυμιάσεις και απειλούσαν την υγεία των πολιτών. Τα βυρσοδεψεία, περαιτέρω, ανατολικά της πόλης, απειλούσαν και την υγεία των τροφίμων του Ορφανοτροφείου, που βρισκόταν πάνω από αυτά.
    Μετά την τουρκική απελευθέρωση και με την επέμβαση των Ρώσων, επί Κρητικής Πολιτείας, ο Δήμος συνέστησε συνεργεία από γαϊδουράκια, στα οποία φόρτωναν δύο κιβώτια με τεχνητό πάτο, που συγκρατιόταν με σύρτη και όταν τραβούσαν τον σύρτη, άνοιγε ο πάτος και ξεφόρτωναν. Μετά το άδειασμα ξανάβαζαν τον σύρτη και ξανάρχιζε η δουλειά!
      Γύριζαν, λοιπόν, τα γαϊδουράκια και από πίσω ο καθαριστής- με ένα φτυάρι με κοντό χέρι και μια σκούπα- και μάζευε ό,τι ήταν δυνατόν να μαζευτεί, γιατί ο δρόμος ήταν γεμάτος με τις ακαθαρσίες των ζώων και ο καθαρισμός, αφού ο δρόμος ήταν καλντερίμι, ήταν πάντα προβληματικός.
    Στην «Κρητική Επιθεώρηση» διαβάζουμε ότι το έτος 1912 η καθαριότητα τής πόλης διεξαγόταν σε ώρες εντελώς ακατάλληλες και κατά τρόπο θορυβώδη από πολυπληθείς οδοκαθαριστές «ομάδην πορευομένων, οι οποίοι διερχόμενοι διά των οδών και ιδίως των κεντρικών, συνήθως κατά τας ώρας τού περιπάτου», δημιουργούσαν πολλά προβλήματα στους κατοίκους .

Κανονισμός καθαριότητας του δήμου τού έτους 1893

Κάτω από τις συνθήκες αυτές ενδιαφέρον παρουσιάζει ο παρακάτω Κανονισμός καθαριότητας του Δήμου, του έτους 1893, που αφορούσε στις συνθήκες υγιεινής της πόλεως . Σε γενικές γραμμές, ο Κανονισμός Καθαριότητας προέβλεπε τις ακόλουθες διατάξεις, πολλές από τις οποίες προξενούν το γέλιο στον σύγχρονο Ρεθεμνιώτη:
α) Ο δήμος για την καθαριότητα θα βάλει ειδικούς οδοκαθαριστές, που θα καταβρέχουν τους δρόμους (εκτός από τους κεντρικούς, οι περισσότεροι ήταν χωματόδρομοι) και θα παίρνουν τα σκουπίδια.
β) Απαγορεύεται σε όλους να ρίχνουν ακάθαρτα νερά στους δρόμους.
γ) Στα χάνια της οδού Μπουνιαλή (Πεταλάδικα) οι στάβλοι υποχρεούνται να είναι πολύ καθαροί και να αποβάλλεται η κόπρος.
δ) Οι κρεοπώλες και οι ιχθυοπώλες δύο φορές την μέρα, επιβάλλεται να καθαρίζουν τους πάγκους, ενώ τα ψάρια θα πωλούνται, εφόσον θα είναι φρέσκα, ειδάλλως θα πετιούνται στη θάλασσα.
ε) Να μην κυκλοφορούν όρνιθες στην αγορά, ούτε αίγες στους δρόμους.
Τέλος, όποιος παραβαίνει αυτά τα διατάγματα θα πληρώνει πρόστιμο 5-100 γρόσια είτε ο ίδιος είτε ο χωροφύλακας ή ο κλητήρας, στην περίπτωση που παραβλέπουν τη διάταξη.