Ο Τσουδερός τού Γιανούλη Χαλεπά πρέπει να στηθεί και πάλι στην πόλη των Τεχνών και των Γραμμάτων

Ο Τσουδερός τού Γιανούλη Χαλεπά πρέπει να στηθεί και πάλι

στην πόλη των Τεχνών και των Γραμμάτων

              ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

            www.ret-anadromes.blogspot.com

Έκπληκτοι παρακολουθήσαμε στην τοπική εφημερίδα «Ρέθεμνος» (φ. Σαββάτου, 21/6/2014) πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ τής δημοσιογράφου Αθηνάς Πετρακάκη, με τον τίτλο: «Κατέστρεψαν έργο τού Γιαννούλη Χαλεπά». Η συνέχεια τού πρωτοσέλιδου (στη σελίδα τρία τής εφημερίδας) συγκεκριμενοποιεί την ειδησεογραφία ότι πρόκειται για την προτομή τού Εμμανουήλ Ι. Τσουδερού, Διοικητή τής Τράπεζας τής Ελλάδος και Πρωθυπουργού τής Ελλάδος κατά τη Μάχη τής Κρήτης. Κοντά σε αυτήν, παραθέτει και δεύτερη καταστροφή, με αποκεφαλισμό (!), τη φορά αυτήν, τής προτομής τού Κωστή Παπαδάκη, του 29χρονου εφέδρου αξιωματικού και δημοσιογράφου και πρώτου νεκρού τού Αλβανικού έπους, έργο του Ν. Γ. Παρασκευά.

Ο Κ. Παπαδάκης αποκεφαλισμένος

  Αναζητήσαμε να διασταυρώσουμε την είδηση που μας είχε συγκλονίσει και στις άλλες καθημερινές εφημερίδες τής πόλης, αλλά, προς έκπληξή μας, δεν υπήρχε καμιά απολύτως αναφορά στο θέμα!  Όπως  και να έχει το πράγμα, το Ρέθυμνο των…. «Τεχνών» και των Γραμμάτων δεν αντιλήφθηκε, φαίνεται, έγκαιρα, το μέγεθος τής συντελεσθείσας καταστροφής, ειδικά για το πρώτο γλυπτό, αυτό τού Τήνιου καλλιτέχνη Γιαννούλη Χαλεπά, του κορυφαίου νεοέλληνα γλύπτη, του van Gogh τής σύγχρονης Ελλάδας, όπως από πολλούς έχει αποκληθεί. Πέρασαν έξι μέρες, για να αντιληφθούν και οι άλλες εφημερίδες τής πόλης μας την καταστροφή που είχε γίνει για το Ρέθυμνο!
 Οι πράξεις βανδαλισμού που μόνιμα δέχονται τα γλυπτά τής πόλης μας αποτελούν κατάφορη βεβήλωση τής τοπικής μας ιστορίας και αδικούν κατάφορα και προσβάλλουν όχι μόνον την καλλιτεχνική τους αξία, όσο και, κυρίως, την ανεκτίμητη ιστορική σημασία που αυτά έχουν στο να μας νουθετούν και παραδειγματίζουν όλους και, κυρίως, τα νεότερα στην ηλικία άτομα ως προς το χρέος μας απέναντι στις αξίες και τα ιδανικά που οι άνθρωποι αυτοί με το αίμα τους (Κωστής Παπαδάκης) ή τη δράση, τον ζήλο και την αυταπάρνησή τους (Εμμ. Τσουδερός) υπηρέτησαν και υλοποίησαν κατά τον επίγειο βίο τους, ώστε ο τόπος τους να τους τιμήσει, στήνοντάς τους αγάλματα και προτομές αιώνιας ευγνωμοσύνης. Αλίμονο στους λαούς που δεν διαθέτουν ιστορική μνήμη ή βεβηλώνουν την ιστορική τους συνείδηση με πράξεις βαρβαρισμού (ίσως και εξ αμελείας). Με βεβαιότητα οι λαοί αυτοί είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν.

Μετά από αυτά και για την ιστορία τού δευτέρου από τα παραπάνω γλυπτά παραθέτουμε όσα γράφουμε στο βιβλίο μας «Γλυπτά και Ενεπίγραφες Πλάκες τού Ρεθύμνου», έκδοση τού 1^ου Γυμνασίου Ρεθύμνου, όταν για πρώτη φορά, πριν 15 χρόνια, αποκαλύπταμε στους Ρεθυμνιώτες ότι η πόλη μας είχε το εξαιρετικό προνόμιο να φιλοξενεί και να την κοσμεί ένα γλυπτό τού μεγάλου νεοέλληνα γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά. Τότε, για πρώτη φορά, καταγράψαμε και την ιστορία αλλά και την αξία τού εν λόγω γλυπτού, που αξίζει, νομίζω, να την υπενθυμίσουμε στους Ρεθεμνιώτες, προκειμένου να γνωρίζουν την ιστορία τού τόπου τους.

Έτσι προστάτεψαν το έργο τού Χαλεπά!

 Όταν, λοιπόν- όπως σημειώνουμε στις σελίδες 50- 52 τού παραπάνω βιβλίου μας- καταγράφαμε με τους μαθητές μας τη συγκεκριμένη προτομή τού Εμμανουήλ Ι. Τσουδερού εντυπωσιαστήκαμε από τη διαφορά των τριάντα, περίπου, χρόνων, που παρατηρείται ανάμεσα στη χρονολογία που ο Χαλεπάς φιλοτέχνησε την προτομή (1938), και αναγράφεται στο πίσω μέρος αυτής, και τη χρονολογία των αποκαλυπτηρίων αυτής (1963). Απευθυνθήκαμε, με επιστολή μας, στην κ. Βιργινία Τσουδερού, πρώην Υπουργό και κόρη τού Εμμανουήλ Τσουδερού, πρωθυπουργού κατά τη Μάχη τής Κρήτης, η οποία, δι’ επιστολής της, μας έλυσε την απορία ως εξής: Πραγματικά, η προτομή τού πατέρα της φιλοτεχνήθηκε το έτος 1937 από τον μεγάλο τηνιακό γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά, ένα χρόνο, μόλις, πριν από τον θάνατό του, κατόπιν παραγγελίας τής Τράπεζας τής Ελλάδος, που επί ημερών τού Εμμανουήλ Τσουδερού αγοράσθηκαν τα οικόπεδα και κτίστηκε το γνωστό κεντρικό μέγαρό της στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου (Πανεπιστημίου), της Αθήνας. Όμως, τελικά, η προτομή δεν χρησιμοποιήθηκε από το Ίδρυμα τής Τράπεζας, γιατί προτιμήθηκε να εντοιχιστεί στην είσοδο τού κτιρίου μία πλάκα από μέταλλο με το «προφίλ» τού Εμμανουήλ Τσουδερού.
    Από το σημείο, όμως, αυτό και πέρα κανένας από την οικογένεια Τσουδερού, σημειώνει η κ. Βιργινία Τσουδερού, δεν θυμάται πώς, τελικά, η προτομή αυτή τού Χαλεπά έφθασε στα χέρια τους και, στη συνέχεια, δωρήθηκε στον Δήμο Ρεθύμνου, μετά τον θάνατο τού Εμμ. Τσουδερού, στις 10/2/1956. Ίσως- και αυτό η κ. Β. Τσουδερού θεωρεί ως πιθανότερο- ο Ακαδημαϊκός Ηλίας Βενέζης, ανώτερος υπάλληλος τότε στην Τράπεζα τής Ελλάδος και κατόπιν βιογράφος τού Εμμανουήλ Τσουδερού, να είχε εντοπίσει την προτομή κάπου στην Τράπεζα και να κατάφερε, στη συνέχεια, να πείσει την τότε διοίκηση – Διοικητής τής Τράπεζας ήταν τότε ο Ξενοφών Ζολώτας- να τη δωρίσουν απ’ ευθείας στον Δήμο Ρεθύμνου, μετά από υπόδειξη και της οικογένειας Τσουδερού. Άλλωστε, ο Ακαδημαϊκός Ηλίας Βενέζης παραβρισκόταν και στα αποκαλυπτήρια τής προτομής και είχε αναλάβει και τον σχετικό πανηγυρικό λόγο.  

Με την ευκαιρία απευθύνουμε γενικότερη θερμή παράκληση προς τον Δήμο μας να προστατεύει με κάθε τρόπο την ιστορική μνήμη τού λαού μας, απομακρύνοντας άμεσα από τα μνημεία μας περιστατικά και πράξεις βίας (γκράφιτι και, ίσως, και άλλες μεγαλύτερες καταστροφές), που βεβηλώνουν βαριά στα μάτια των ξένων επισκεπτών και, κυρίως, των παιδιών μας, την ιστορική και πολιτιστική μας κληρονομιά, τα ήθη και την αξιοπρέπειά μας ως λαού. Τέλος- ως προς το συγκεκριμένο σοβαρότατο συμβάν που μας ώθησε στη σύνταξη τού παρόντος άρθρου- θεωρούμε υποχρέωση τού Δήμου ο Τσουδερός τού Γιανούλη Χαλεπά να στηθεί και πάλι στην πόλη των Τεχνών και των Γραμμάτων, που, δυστυχώς, στάθηκε ανίκανη να τον κρατήσει!