ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ * ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ * «“Ψαλώ τω Θεώ μου” ή τω εαυτώ μου;»




                                                    
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ
ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ

«“Ψαλώ τω Θεώ μου” ή τω εαυτώ μου;»
       [Εκδόσεις «Επιστροφή», Ναύπλιο 2015, σχ. 8ο (21 Χ 14), σσ. 320]

        ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ

            www.ret-anadromes.blogspot.com

Ένα κενό και έναν προβληματισμό σε αρκετά θέματα που απασχολούν την Ορθόδοξη Εκκλησία επιχειρεί να καλύψει με το νέο του βιβλίο με τον χαριτολόγο τίτλο: «“Ψαλώ τω Θεώ μου” ή τω εαυτώ μου;» o Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αργολίδος κ. Νεκτάριος Αντωνόπουλος. Ένα κενό που αφορά βασικά στον ρόλο, το ήθος και τη διακονία των ιεροψαλτών τής Εκκλησίας, χωρίς, όμως, να παραμένει μόνο σε αυτό, αλλά αφορμώμενος από αυτό να προχωρεί ακόμα πάρα πέρα και να θίγει με τόλμη και θάρρος που εκπλήσσουν και πολλά άλλα πράγματα κακώς, επί αιώνες, κείμενα τής Εκκλησίας, αφορώντα σε όλο το φάσμα τής Ορθόδοξης λατρείας, όπως στον χρόνο των ιερών ακολουθιών, στην πολυτέλεια στην Εκκλησία κ.λπ. Είναι όλα αυτά- σημειώνει χαρακτηριστικά στον Πρόλογό του ο Σεβασμιώτατος- πράγματα για τα οποία δεν μπορεί να κωφεύει και να μην κοινοποιεί την αγωνία του και τον προβληματισμό του, όταν η λατρεία τής Εκκλησίας νοθεύεται, όταν επικρατούν τα επουσιώδη και όχι τα ουσιώδη, όταν δίνουμε περισσότερη σημασία στα μικρά και όχι στα μεγάλα, όταν η λατρεία τού Θεού μεταβάλλεται σε λατρεία τού «εγώ», όταν προβάλλεται ο άνθρωπος και χάνεται ο Χριστός, τότε δεν μπορεί ένας ποιμένας να μην εκφράζει τον προβληματισμό του και να μην κοινοποιεί την αγωνία του. Από το παρόν προκείμενο τής παρουσίασής μας, αντιλαμβάνεται, νομίζω, κανείς ότι πρόκειται για ένα  βιβλίο αξιόλογο, που «τολμά» να πει κάποια πράγματα με το όνομά τους και το χαρακτηρίζει γι’ αυτό η «μοναδικότητα» και η πρωτοτυπία. 
Ειδικότερα, στο πολυσέλιδο αυτό βιβλίο θίγονται, όπως είπαμε, προβλήματα που αφορούν στο ύφος, κυρίως, και στο ήθος και στη διακονία των ιεροψαλτών. Στο σημείο αυτό εξαίρεται η προσωπική εμπειρία αγίων ανθρώπων (όπως του Φιλόθεου Ζερβάκου), που γνώρισαν την ταπεινή και μετά συνέσεως και φόβου Θεού ψαλμωδία των δύο Αλεξάνδρων (Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη και Αλεξάνδρου Μωραϊτίδου), εκεί στο ταπεινό εκκλησάκι τού προφήτου Ελισαίου, όπου έψαλλαν και οι δύο μετά πολλής συνέσεως, προσοχής και φόβου Θεού πλάι στον ταπεινό λευίτη και άγιο παπά- Νικόλα Πλανά, αποφεύγοντας τις άτακτες φωνασκίες και τις θεατρικές και θυμελικές φωνές, σύμφωνα προς το «ψάλατε συνετώς» (Ψαλμ. 32, 36) τού προφητάνακτος Δαυίδ.
 Πέραν, όμως, του θέματος αυτού, που αφορά στον συνήθη μετεωρισμό και στην υψηλοφροσύνη ορισμένων ιεροψαλτών, ο Σεβασμιώτατος υπεισέρχεται, στη συνέχεια, και θίγει, πρωτοποριακά, και άλλα θέματα που αφορούν στην Εκκλησία και την τάξη τής Εκκλησίας, όπως και αυτό τής πολυτέλειας, ακολουθώντας σε αυτό τον μακαριστό επίσκοπο Κοζάνης Διονύσιο Λ. Ψαριανό, μιαν από τις ελάχιστες εξαιρέσεις, έναν άλλον προοδευτικό και άξιο Ιεράρχη τής Ορθοδόξου Εκκλησίας, ο οποίος στο πόνημά του «Μετά αιδούς και ευλαβείας» εξετάζει και μελετά το περισπούδαστο αυτό θέμα σε βάθος και μετά πολλής προσοχής. «Ναι, σημειώνει, ο εν λόγω μακαριστός Ιεράρχης . πάνω στη λατρεία τής Εκκλησίας οι αιώνες, είναι γεγονός ότι κόλλησαν πολλή «σκουριά» κι εμείς τώρα, το ακοπώτερο που κάνουμε είναι να τα φορτώνουμε όλα στην παράδοση. Αυτή η παράδοση είναι μια πολύ μεγάλη κακοτοπιά για την Εκκλησία και τη ζωή. Τέλος πάντων η παράδοση δεν είναι για να δεθούμε με αυτήν και να πάμε πίσω, αλλά για να πατήσουμε γερά πάνω σε αυτήν και να πάμε μπροστά. Χρειάζεται πολλή μελέτη των πραγμάτων και γνώση, για να τολμήσουμε ό, τι είναι ανάγκη να γίνει. Όχι απλώς για να συγχρονισθεί η θεία λατρεία και να προσαρμοσθεί στις σύγχρονες συνθήκες ζωής, αλλά για να ξανάβρει το αληθινό περιεχόμενό της και τη σεμνή εκκλησιαστική της μορφή».    
   Στο παρουσιαζόμενο βιβλίο τού Μητροπολίτη Αργολίδος θίγονται και άλλα σοβαρά θέματα τής ορθόδοξης λατρείας, όπως είναι και αυτό τού χρόνου των ιερών ακολουθιών, που- ειδικά όπως τελούνται σήμερα και, μάλιστα, όταν πρόκειται για νέα παιδιά και μαθητές- καθίστανται απωθητικές. Παλιά οι άνθρωποι που ζούσαν στην αγροτική κοινωνία κινούνταν με αργούς ρυθμούς, δεν κρατούσαν ρολόι στο χέρι. Δεν είχαν το άγχος τού σημερινού ανθρώπου. Σήμερα ακόμη και τα μικρά παιδιά έχουν πλήρες ωράριο. σχολείο, φροντιστήριο, μουσική, αθλητισμό, ξένες γλώσσες…. Δεν υπάρχει κενός χρόνος. Ο Σεβασμιώτατος κατανοεί απόλυτα τη νεότητα και επιχειρεί να προσαρμόσει κάποια πράγματα στη σύγχρονη πραγματικότητα και στην ψυχολογία της (έχει γράψει εξάλλου και αρκετά θαυμάσια παιδαγωγικά, για τους νέους, βιβλία).
Πρέπει, λοιπόν, σημειώνει ο Σεβασμιώτατος, πρέπει να το καταλάβουμε καλά ότι οι άνθρωποι δεν αντέχουν σήμερα τις πολύωρες ακολουθίες, τους θεατρινισμούς, τις επιδείξεις, τις επιτηδεύσεις στη θεία Λατρεία. Δεν λένε τίποτα στον σύγχρονο κόσμο εκείνα τα αργά και παπαδικά μέλη, τα κρατήματα, τα «τεριρέμ» και τα «τενενά», παρότι θαυμάσιες μουσικές συνθέσεις, ενώ, σε άλλο σημείο τού βιβλίου του, ενθαρρύνει τη συμψαλμωδία και τη συμμετοχή τού λαού στα δρώμενα, σύμφωνα με το πνεύμα τής πρώτης Εκκλησίας. Όλες αυτές οι καθυστερήσεις «εξυπηρετούσαν, σημειώνει, και εξυπηρετούν ακόμη και σήμερα τη μοναστηριακή, κυρίως, λατρεία με τις πολλές και αργές αγρυπνίες, για να “κρατούν”, ακριβώς, και να παρατείνουν τη χρονική διάρκεια». Όμως, «καιρός παντί πράγματι», χρειάζεται διάκριση! Δεν μπορούμε να επιβάλλουμε στον σύγχρονο άνθρωπο να ακούει αργά και ακατανόητα μέλη, αξιόλογα μεν για μας, ανιαρά, όμως, για τον κόσμο. Είναι απαράδεκτο. Είναι άλλος ο χώρος τού μοναστηριού και άλλος ο ναός τής ενορίας. Και καταλήγει ο Σεβασμιώτατος προτείνοντας μια χαρτογράφηση τού ρυθμού που κινούνται σήμερα οι άνθρωποι και προσαρμογή τής λατρείας στον χρόνο και στον ρυθμό τού σύγχρονου ανθρώπου. Δεν μπορούμε, λέγει, να μιλάμε στον άνθρωπο τού σήμερα με όρους αγροτικής κοινωνίας, δεν μπορούμε να ζούμε στον κόσμο μας και να μιλάμε με αυτόν σε άλλη συχνότητα. Η Εκκλησία είναι ανάγκη να επανέλθει στην αρχαία απλότητα.
Το παρουσιαζόμενο βιβλίο εισάγει σαφώς και ευθαρσώς μια νέα πρόταση εκκλησιαστικού ήθους. Επαναφέρει στην επικαιρότητα πράγματα που έχουν κατά καιρούς επισημανθεί από σπουδαίους Ιεράρχες και σοφούς κληρικούς και πανεπιστημιακούς θεολόγους, πάντα όμως έπεφταν σε ώτα μη ακουόντων. Αναφέρουμε μερικά από τα ονόματα των εν λόγω προσώπων, που με αποσπάσματα και επισημάνσεις από τα βιβλία τους στηρίζει και διανθίζει ο Σεβασμιώτατος φίλος την επιχειρηματολογία του και στο δικό του βιβλίο. Έτσι, πέραν τού ήδη αναφερθέντος επισκόπου Κοζάνης Διονυσίου, είναι και οι κληρικοί Ηλίας Μαστρογιανόπουλος, Κωνσταντίνος Καλλίνικος και Γερβάσιος Παρασκευόπουλος, αλλά και οι πανεπιστημιακοί διδάσκαλοι Παν. Τρεμπέλας, Ι. Φουντούλης, Α. Φυτράκης και Ευ. Θεοδώρου. Θεωρούμε ότι το βιβλίο αυτό είναι ανάγκη να φθάσει στα ώτα τής σημερινής Ιεραρχίας και ακόμα πιο πέρα, στη μέλλουσα να συγκληθεί Μεγάλη Σύνοδο τής Ορθοδοξίας στο νησί μας, το καλοκαίρι τού 2016. Καιρός κάποια πράγματα να αλλάξουν στο ορθόδοξο πνεύμα που προτείνει ο φίλος Μητροπολίτης Αργολίδος κ. Νεκτάριος. Και, απ’ όσον γνωρίζουμε, ένα από τα θέματα τής επί θύραις Οικουμενικής Συνόδου είναι και αυτό. το θέμα τής προσαρμογής τής αρχαίας πίστης στη σύγχρονη πραγματικότητα.        

Δεν υπάρχουν σχόλια: