Τα τοπωνύμια του Ρεθύμνου με μία πρωτότυπη διαδικτυακή εφαρμογή *** Βασικοί συντελεστές οι Κωστής Παπαδάκης και Θόδωρος Πελαντάκης με τη συνεργασία του Δήμου Ρεθύμνου και του ΙΜΣ

Τα τοπωνύμια του Ρεθύμνου με μία πρωτότυπη διαδικτυακή εφαρμογή

Βασικοί συντελεστές οι Κωστής Παπαδάκης και Θόδωρος Πελαντάκης με τη συνεργασία του Δήμου Ρεθύμνου και του ΙΜΣ

(Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Κρητική Επιθεώρηση» της 14-12-2016)

Μία πρωτότυπη και πραγματικά εξαιρετική διαδικτυακή εφαρμογή παρουσίασαν τη Δευτέρα το απόγευμα, στο «Σπίτι του Πολιτισμού», ο Δήμος Ρεθύμνου και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας, μαζί με τους εμπνευστές και δημιουργούς της.

Πρόκειται για μία εφαρμογή που καταγράφει και παρουσιάζει τις συνοικίες του Ρεθύμνου κατά τη Βενετοκρατία, την Τουρκοκρατία και τους Σύγχρονους χρόνους και περιλαμβάνει και τοπωνύμια και μνημεία όλων των εποχών του Ρεθύμνου, καλύπτοντας γεωγραφικά την περιοχή από τον Ατσιπουλιανό μέχρι τον Πλατανιά Ποταμό. Η συγκεκριμένη εφαρμογή βρίσκεται, ήδη, αναρτημένη στις ιστοσελίδες Δήμου Ρεθύμνου (www.rethymno.gr) και «Ψηφιακή Κρήτη» (digitalcrete.ims.forth.gr), καθώς και απευθείας στον ιστότοπο historicalcrete.ims.forth.gr.

Ένας εκ των βασικών συντελεστών, ο φιλόλογος, θεολόγος και συγγραφέας, Κωστής Ηλ. Παπαδάκης, ο οποίος από χρόνια οραματιζόταν αυτήν την εργασία, μίλησε για την προσπάθεια που έγινε, σημειώνοντας: «Πρόκειται για μιαν όλως πρωτότυπη τοπωνυμική εργασία για το Ρέθυμνο, που πιάνει από τη Βενετοκρατία, την Τουρκοκρατία και φτάνει μέχρι σήμερα. Την εργασία αυτήν την παλεύω για 10 χρόνια τουλάχιστον. Έχει όμως πολύ μέλλον ακόμα. Μέχρι στιγμής έχω συγκεντρώσει στοιχεία μόνο του αστικού χώρου του δήμου Ρεθύμνου, από τον Ατσιπουλιανό ποταμό μέχρι τον ποταμό Πλατανιά. Μένουν ακόμα περιοχές του τέως δήμου Ρεθύμνου όπως Γιαννούδι, Αγία Ειρήνη, Μικρά Ανώγεια, Τρία Μοναστήρια, Γάλλου, τις οποίες, πάντως, έχω, ήδη, επεξεργαστεί αρκετά.

Οι ομιλητές απο αριστερά: Ν. Δασκαλάκης, Κωστής Παπαδάκης, Θ.Πελαντάκης και  Ά. Κυδωνάκης

Στο σημείο αυτό, ζητώ νέους Πληροφορητές και από τους λοιπούς οικισμούς του τέως Δήμου Ρεθύμνου που γνωρίζουν και μπορούν να μου δώσουν νέα τοπωνύμια ή να συμπληρώσουν στοιχεία που απουσιάζουν από την παρούσα καταγραφή. Θα χαρώ πολύ σε μια τέτοια συνεργασία, γι’ αυτό έχω δώσει τα στοιχεία μου στον πρόλογο του χάρτη και θα περιμένω συμπληρώσεις και βελτιώσεις (στα e-mail: papadakk@yahoo.gr ή ret.anadromes@gmail.com). Είναι πολύ εύκολο, στη μορφή που βρίσκεται, να συμπληρώνεται συνεχώς και στο τέλος, μετά από χρόνια, να γίνει ακόμα και βιβλίο.

Μέσα από τις συνοικίες βλέπουμε τη σειρά, πως δηλαδή μία συνοικία μπορεί να διατηρείται από τη Βενετοκρατία, την Τουρκοκρατία μέχρι και σήμερα. Μέσα στη μελέτη μου, επίσης, συμπληρώνω και στοιχεία για την κάθε συνοικία, τι οικοδομήματα έχει, τι μνημεία κ.λπ. και γίνεται μια σφαιρική παρουσίαση αυτής. Η εφαρμογή περιλαμβάνει για την ώρα 500 συνοικίες και τοπωνύμια και έχει την προοπτική να γίνει ακόμα πιο πλούσια, με τη βοήθεια και των συμπολιτών μου».

Όπως προσθέτει αναλυτικότερα επί των ανωτέρω ο κ. Παπαδάκης, στον Πρόλογό του στη διαδικτυακή αυτήν εφαρμογή: «Το παρόν «Τοπωνυμικό της πόλης του Ρεθύμνου μετά των οικισμών αυτής (τέως Δήμου Ρεθύμνου)» βρίσκεται, ήδη, σε εξέλιξη. Φιλοδοξεί, πάντως, ότι έχει περιλάβει όλες, κατά το δυνατόν, τις συνοικίες της πόλης από τη Βενετοκρατία, Τουρκοκρατία μέχρι και σήμερα. Φιλοδοξεί, επίσης, να περιλάβει τοπωνύμια και τοπωνυμικές θέσεις, κατά το ίδιο διάστημα, αγροτικών περιοχών της πόλης του Ρεθύμνου, πριν, δηλαδή, ακόμα, αυτές οικοδομηθούν και αστικοποιηθούν (όπως του Μασταμπά, του Κουμπέ, της Καλλιθέας, των Περιβολίων κ.λπ.), που σήμερα παραμένουν παντελώς άγνωστα και εντοπίζονται μόνο σε παλαιά συμβόλαια ιδιοκτησιών των εν λόγω περιοχών. Τέλος, το παρόν «Τοπωνυμικό» φιλοδοξεί να επεκταθεί και να περιλάβει τοπωνύμια και των λοιπών οικισμών της πόλης, μετά των αγροτικών τους περιοχών, που περιλαμβάνονται στα όρια του «τέως Δήμου Ρεθύμνου. Οπότε, συγκεντρωτικά, οι συνοικίες και τα τοπωνύμια της παρούσας καταγραφής αναφέρονται:

α) στην κυρίως πόλη του Ρεθύμνου μετά των συνοικιών της (Καλλιθέας και Μασταμπά), κατά τη Βενετοκρατία, την Τουρκοκρατία και τη Σύγχρονη εποχή και
β) στους οικισμούς τού «τέως Δήμου Ρεθύμνου»: Αγία Ειρήνη, Άγιο Μάρκο, Ανώγεια (Ρεθύμνου), Γάλλο, Γιαννούδι, Καστελλάκια, Κουμπέ, Αλμπάνη Μετόχι, Μεγάλο Μετόχι (Ρισβάν), Μικρό Μετόχι (Ιρφάν), Μισίρια, Ξηρό Χωριό, Περιβόλια, Πλατανιά και Τρία Μοναστήρια».

 Από την πλευρά του ο φιλόλογος κ. Θεόδωρος Πελαντάκης, πρόσθεσε: «Ο λογότυπος μας είναι συνοικιών, τοπωνυμίων και μνημείων του Ρεθύμνου "επίσκεψις" που σημαίνει έρευνα. Ερευνούμε δηλαδη τα μνημεία σε διάρκεια 5300 ετών όχι μόνο μέχρι τη Βενετοκρατια άλλα πολύ πιο πίσω, γιατί στο Ρέθυμνο έχουμε ίχνη οίκησης που ανάγονται σε εποχή 5300 χρόνια πίσω.

Αν αυτή η διαδικτυακή εφαρμογή ήταν βιβλίο θα’ χε περισσότερες από χίλιες σελίδες. Το πλεονέκτημα της, όμως, είναι ότι αν κάπου κάνουμε κάποιο λάθος ή παράλειψη ή αν στο μέλλον έχουμε κάτι καινούριο θα μπορεί να προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα δομή και να συμπληρωθεί. Έχει βασικά τρεις ενότητες-χάρτες: ένας χάρτης είναι τοπογραφικός, υπάρχει η τοπογραφία του Ρεθύμνου από τον Ποταμό του Πλατανέ μέχρι τον Κουμπέ και λίγο πιο πέρα το ρυάκι του Ατσιποπούλου και μέχρι τον παρακαμπτήριο δρόμο, χωρίς την πόλη του Ρεθύμνου, χωρίς τη Φορτέτζα, χωρίς κανένα οικοδόμημα. Προσπαθούσαμε να δούμε πώς είναι η φυσική κατάσταση της περιοχής μόνο με τα ρέματα, μόνο με τα ρυάκια. Είναι αυτός ο χάρτης πάνω στον οποίο αποτυπώνονται όλα τα ρυάκια είτε είναι χείμαρροι, είτε ποταμοί -ένας από τους ποταμούς είναι ακριβώς δίπλα στο δημαρχείο και ανακαλύψαμε τώρα ότι είναι ο Πλατωνικός ποταμός που παραδίδεται από την αρχαιότητα και παρουσιάζεται για πρώτη φορά, όπως για πρώτη φορά παρουσιάζονται και όλα τα ρυάκια που είναι σκεπασμένα και με ποια οδό αντιστοιχούν. Οι άλλοι δύο χάρτες είναι διαδραστικοί. Θέλουμε να πιστεύομε ότι έγινε κάτι πρωτότυπο και ταυτόχρονα είναι και πρότυπο αν θέλουν κάποιοι να το μιμηθούν. Αυτό που θέλουμε, αν το μιμηθούν, είναι να κάνουν μια εργασία καλύτερη από τη δική μας. Τότε θα χαρούμε και εμείς και εκείνοι που θα κάνουν για τη δική τους πόλη κάτι ανάλογο».

Πολύτιμη υπήρξε η προσφορά, πλέον των παραπάνω δύο συντελεστών, στην εν λόγω διαδικτυακή εφαρμογή και του πολιτικού μηχανικού Νίκου Ε. Σταγάκη, του πολιτικού μηχανικού Νίκου Γ. Δασκαλάκη, ενώ υπεύθυνοι για την υλοποίηση και την ηλεκτρονική φιλοξενία της εφαρμογής από το Εργαστήριο Γεωφυσικής - Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Αρχαιοπεριβάλλοντος, Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών, Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας είναι οι Δρ. Απόστολος Σαρρής, Διευθυντής Ερευνών-Αναπληρωτής Δ/ντης ΙΜΣ - Άγγελος Χλιαουτάκης, Μηχανικός Η/Υ και Άρης Κυδωνάκης, Μηχανικός λογισμικού.